Ticari gayrimenkulde ne yapılmalı, ne yapılmamalı?

Management Plus Danışmanlık Eğitim tarafından 23 Mayıs’ta organize edilen ve yeni nesil emlak bulma sitesi Emlakjet ’in platin sponsorluğunu üstlendiği ‘6. Gayrimenkulde Liderler Zirvesi ’nde gerçekleşen 3 oturumdan çıkan ‘sonuç bildirgesi’ açıklandı. Ana teması “Ticari ve Alternatif Gayrimenkul de Farklılık Yaratmak” olan zirve, bu alanda faaliyet gösteren önde gelen sektör profesyonellerini biraraya getirdi.

‘Ticari ve Alternatif Gayrimenkul Yatırımlarında Farklılık Yaratmanın Önemi’, ‘Ticari ve Alternatif Gayrimenkul Finansmanının Önemi ve Sektöre Olan Katkıları’, ‘Ticari ve Alternatif Gayrimenkul Yatırımlarının Mevcut Durumu ve Tüm Yönleri İle Gelişimi’ başlıklı 3 oturumdan çıkan sonuçlar, şöyle özetlendi:

Dünya standartlarını yakalayıp kişiye özel hizmet sağlanmalı

• Artık standartların yükseldiği, alıcıların ve yatırımcıların aynı yönde projeler arasında tercih yapmak durumunda olduğu bir ortamda fark yaratılmadığı takdirde ticari gayrimenkulün satışı veya kiralanması imkansız.

• Dünya markası bir global şirketin faaliyette bulunabilmek için aradığı standartları sağlayabilen ofis binası sayısı, yukarıda belirtilen çok yüksek arza rağmen 3-4'ü geçmiyor.

• İstanbul MİA'da bir projede ‘dünya standartlarıyla’ fark yaratılmalı. Bunu sağlamak için mimariden donanıma yerli yabancı tüm servis/ mal sağlayıcılara söz hakkı verilmeli.

• Farklılık yaratabilmek için gayrimenkul sektöründeki firmalar, kurumsal gelişimi ön plana almalı.

• Sosyal alanları ortak kullanılanlar ve ‘kullanıldıkça ödenenler olarak ikiye ayırarak, kişiye özel kullanımlarla fark yaratılabilir.

• Farklılık sadece binada değil; tüketici finansmanında ve yönetim planlarında da oluşturulmalı. Fark yaratabilmek için tüm paydaşlar ortak çalışarak yerel yönetimler, belediyelerin ve siyasetin geliştiricilere destek olmalı.

• Sektörel bazda nitelikli veriye ihtiyaç her geçen gün artıyor.

Önce kaynak, sonra yatırım planlaması yapılmalı

• Ticari ve altenatif gayrimenkul geliştirirken üzerine önemli bir görev düşen gayrimenkul değerleme firmaları, fizibilite çalışmaları yapılarak geliştiricilerle paylaşmalı.

• Bankalar bugün ancak kurumsal ve güvenilir inşaat ve gayrimenkul firmalarına kredi imkanı sağlıyor.

• Finansman kullanmadan finans yaratmak; klasik yöntem olan kat karşılığı ve hasılat paylaşımı yöntemi ile olurken, sağlıklı olan, kaynak planlaması ve sonrasında yatırım planlaması olmalı.

Gayrimenkul sertifikası inşaat dönemiyle sınırlanmamalı

• Gayrimenkul sertifikasında piyasa yapıcısının olmaması en büyük eksiklik. Ayrıca ticari gayrimenkuller üzerinde ortaya çıkan parçalı mülkiyet sorunu ile ilgili düzenleme yapılmalı. Gayrimenkul sertifikası toplama süreci ise inşaat dönemiyle sınırlanmamalı, uzak bir zaman dilimine yayılabilmeli.

• Dünyadaki Emeklilik Fonları’nın en önemli yatırım tercihleri otopark yatırımları, Avrupa’da ise hastanelere yatırım yapan GYO’lar önemli getiriler sunuyor. Bunun gibi farklı türde yatırımlar yapan GYO’lar çok daha yüksek finansal getiri sağlıyor.

Ticari gayrimenkul finansmanı neden Türkiye’de zor?

• Bugün gayrimenkul finansmanında hala yabancı finansal kuruluşların bakış açısına ulaşabilecek kadar istihdam sağlanamıyor. Çok gelir getiren bir proje, hukuki altyapı problemleri yüzünden finanse edilemez hale gelebiliyor. Yatırım çekmede sıkıntılar var. Bu sebeplerle ticari gayrimenkullere gerektiği kadar kredi verilemiyor ve ticari gayrimenkul finansmanı Türkiye’de yapılamıyor.

• Gayrimenkul şirketleri; gerçek durumu gösteren denetlenmiş mali tabloları bankaların önüne veri olarak koyabilmeli ki bankalar ticari gayrimenkul tarafını da finanse edebilsin.

• Ticari gayrimenkul raporlarında net-brüt alan tanımları net olmalı.

• Yabancılara ve uluslararası firmalara hukuki konularda güven vererek ve doğru bilgi sağlanarak yatırım kararları geliştirilebilir.

Teknoloji ve dijital nesil eğilimleri iyi takip edilmeli

• Gayrimenkul danışmanları ticari ve alternatif gayrimenkul kiralama ve satışında mutlaka uzmanlaşmalı.

• Gayrimenkulde farklılaşmanın en temel yolu, öncelikle gayrimenkule bir ürün olarak değil, ‘hizmet’ olarak yaklaşmaktan, teknolojiyi iyi takip edip onu verilen tüm hizmetlere doğal biçimde entegre etmekten ve özellikle teknoloji içine doğan dijital neslin eğilimlerini iyi anlamaktan geçiyor.

• Y ve Z kuşağı olarak ifade ettiğimiz dijital neslin, teknoloji, sosyalleşme, özgürlük ve paylaşım odaklı olmaları, gayrimenkulle ilgili tüm kararlarını ve dolayısıyla gayrimenkulün DNA’sını değiştiriyor.

• Hızlı ve efektif çalışmayı seven bilgiye ve hizmete hızlı ulaşmak isteyen dijital nesille beraber önem kazanan ‘nesnelerin interneti, sanal gerçeklik, chatbot, blockchain ve bulut’ kavramlarının gayrimenkuldeki önemli teknoloji trendleri olduğu unutulmamalı.

• Özel okul, özel yaşlı bakım evleri ve öğrenci yurtları da bu iki yıllık dönemde Türkiye’de gelişme potansiyeli yüksek alternatif gayrimenkul yatırım alanları arasında.

Emlakjet Haber